Telematik Sigorta: Tasarruf Sunuyor, Ancak Riskleri de Büyük!

Telematik Nedir ve Nasıl Çalışır?

Türkiye’de henüz yaygın olmasa da Avrupa’da hızla büyüyen “telematik sigorta” ya da diğer adıyla “Pay How You Drive”, araç sürüş davranışlarını izleyerek prim belirleyen bir sigorta modeli.

Araç içine yerleştirilen küçük bir cihaz veya telefon uygulaması; hız, frenleme, hızlanma, dönüşler, yol türü ve günün saati gibi verileri sürekli kaydediyor. Bu bilgiler doğrudan sigorta şirketine gönderilerek sürücünün risk profili oluşturuluyor.

Daha İyi Sürüşe Daha Düşük Prim

Telematik sigortanın temel vaadi basit:

Ne kadar dikkatli sürersen, o kadar az ödersin.

Özellikle genç ve deneyimsiz sürücüler için yüksek sigorta primleri düşünüldüğünde bu model büyük avantaj sağlayabiliyor. Kurallara uyan, hız yapmayan, sakin frenleyen sürücüler “puan” topluyor. Toplanan puan ne kadar yüksekse, aylık prim o kadar düşüyor.

Puanlar Nasıl Hesaplanıyor?

Her sigorta şirketi kendi puanlama sistemini kullanıyor; ancak en yaygın kriterler şöyle:

Hız kontrolü: Hız sınırlarına uyum prim indirimi sağlar.

Frenleme: Ani ve sert frenler puanı düşürür.

Hızlanma: Araç sık ve güçlü hızlanıyorsa risk yüksek kabul edilir.

Viraj alış biçimi: Agresif dönüşler riskli davranış sayılır.

Sürüş zamanı ve yol türü: Gece yolculukları, yoğun saatler ve şehir içi risk puanını yükseltir.

Bir örnekte, frenleme %20, hızlanma %30, viraj %20, hız %10, yol ve saat %20 ağırlıkla değerlendiriliyor.

Kişisel Mahremiyet: En Tartışmalı Boyut

Telematik sistemlerinin en büyük handikabı veri gizliliği.

Toplanan bilgiler, sürücünün:

Nerede bulunduğunu

Ne kadar süre orada kaldığını

Hangi saatlerde yola çıktığını

Haftalık rutinlerini

Ev ve iş adresini

açıkça gösteriyor. Bu veriler reklam şirketleri için çok değerliyken, sigortacılar tarafından da sürücüyü fiyatlandırmada kullanılabiliyor.

Ayrıca şu riskler de bulunuyor:

Bir kazada polis veya karşı taraf, sigorta verilerine erişmek isteyebilir.

Sürücü kazayı bildirmese bile şirket bunu veri üzerinden fark edebilir.

Veriler sürücü aleyhine delil olarak kullanılabilir.

Kimler İçin Mantıklı, Kimler İçin Değil?

Telematik özellikle şu gruplar için avantajlı:

Genç sürücüler

Trafiğe çıkma zamanı esnek olanlar

Şehir dışı ve gündüz saatlerinde araç kullananlar

Kurallara sıkı sıkıya uyanlar

Ancak şu kişiler için dezavantaj yaratabilir:

Çalışma saatleri nedeniyle her gün yoğun trafikte araç kullananlar

Uzun gece yolculukları yapanlar

Hızlı araç kullanma alışkanlığı olanlar

Zaten yüksek indirimli (iyi seviye) sigorta sınıfında olanlar

Sözleşme ve Ek Maliyetlere Dikkat

Telematik sigorta seçilirken şu noktalara özellikle dikkat etmek gerekiyor:

Toplanan verilerin nasıl saklandığı ve ne kadar sürede silindiği mutlaka öğrenilmeli.

Kutunun veya uygulamanın maliyeti, sağlayacağı indirimden fazla olabilir.

Bazı şirketler uygulamayı ancak başka sigorta ürünleriyle birlikte sunuyor.

Telefon uygulaması kullanılırsa GPS kapanması veya şarjın bitmesi puanı etkileyebiliyor.

Aracı başkası kullanırsa onun sürüş davranışı sizin puanınızı düşürebilir.

Çok düşük puan durumunda şirket sözleşmeyi feshedebilir veya prim artırabilir.

Dijital Çağın Yeni Tartışması: Bireysel Risk mi, Toplumsal Dayanışma mı?

Uzmanlara göre telematik sigorta, sigortacılığın temel mantığını değiştirebilir. Sigortalar bugüne kadar toplu risk paylaşımı üzerine kuruluydu. Ancak telematik ile herkes kendi bireysel riskine göre fiyatlandırılıyor.

Bu durum şu sonuçlara yol açabilir:

Ulaşımı riskli bölgelerde yaşayanlar daha pahalı sigorta ödemek zorunda kalır.

Bazı kişiler “yüksek riskli” sayılıp sigorta bile yaptıramayabilir.

Algoritmaların adaleti ve şeffaflığı tartışma konusu olur.

Tüketici dernekleri, bu nedenle telematik uygulamaların etik sınırlarının devlet ve kamuoyu tarafından tartışılması gerektiğini savunuyor.

(Kaynak: verbraucherzentrale.de - MFM-Redaksiyon/Taner Şentürk)