Bremen’de Kullanılmış Giysi Krizi

Almanya’da olduğu gibi Bremen’de de kullanılmış giysi toplama sistemi ekonomik baskı altında. Konteynerler dolup taşarken, geri dönüşüm oranı düşüyor, maliyetler artıyor. Eski giysilerin çoğu yurtdışına gönderiliyor, fakat sektör sürdürülebilirliğini yitiriyor. Avrupa Birliği’nden yeni düzenleme umudu var.

Altkleider: Ne Nereye Gidiyor?
Bremen’de kamuya açık yaklaşık 310 giysi toplama konteyneri bulunuyor. Vatandaşlar bu konteynerlere ya da ikinci el dükkanlarına, hayır kurumlarına ve çevrimiçi platformlara eski giysilerini bırakabiliyor. 2024 yılında yalnızca Bremen’de 2.259 ton giysi toplanmış durumda.

Ne Oluyor Bu Giysilere?
Toplanan kıyafetler el ile sınıflandırılıyor: iyi durumdaki parçalar Almanya ve yurtdışındaki ikinci el pazarlarına yönlendiriliyor. Büyük kısmı ise Doğu Avrupa, Afrika ve Asya’ya gönderiliyor. Ancak bu ihracat modeli özellikle Afrika’daki yerel tekstil endüstrisine zarar verdiği gerekçesiyle eleştiriliyor.

Geri Dönüşmeyen Giysiler Artıyor
Yıpranmış giysiler ya enerji elde etmek için yakılıyor ya da temizlik bezi, dolgu malzemesi, plastik üretimi gibi alanlarda kullanılıyor. Ancak “Fast Fashion” ürünlerin kalitesizliği, geri dönüşüm oranını düşürüyor. Bremen’de konteynerlere atılan giysilerin %10–20’si artık çöp olarak kabul ediliyor.

Sektör Krizde: Fiyatlar ve Maliyetler
Altkleider fiyatları son iki yılda %75 düşerek kilogram başına 37 cent’ten 9 cent’e kadar geriledi. Ayrıca konteynerlere atılan uygunsuz atıklar, hem ayrıştırma hem de bertaraf sürecini zorlaştırıyor. SOEX adlı dev bir geri dönüşüm firmasının iflası, Bremen’de konteyner boşaltmalarını da sekteye uğratmıştı.

Yeni Sistem: Giysiler Artık Dubai Üzerinden Dağıtılıyor
SOEX’in boşalttığı alanı yeni bir firma devraldı. Bremen’de toplanan giysiler artık önce Bitterfeld-Wolfen’e, oradan da Dubai’deki bir ayırma tesisine gönderiliyor. Giysilerin büyük kısmı oradan dünyaya dağıtılıyor, sadece az bir kısmı Almanya’ya dönüyor.

AB’den Umut Var, Ama Geç Kalınmış Olabilir
Avrupa Birliği 2028'e kadar üretici sorumluluğu sistemini yürürlüğe koymayı planlıyor. Bu sistemle üreticilerden geri dönüşüm ve bertaraf için ücret alınacak. Ancak sektör temsilcilerine göre bu düzenleme yetersiz kalabilir. Acil kamu desteği olmadan sistemin çökmesi kaçınılmaz. (Kaynak: butenunbinnen / MFM-Redaksiyon: M. Hastürk)