10 Aralık İnsan Hakları Günü: Ne, Nedir, Nasıldır?
10.12.2025
Birleşmiş Milletler, 10 Aralık İnsan Hakları Günü’nde, 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin tüm insanlar için doğuştan gelen hakları tanımladığını hatırlatıyor. Uzmanlara göre küresel ölçekte ihlaller son yıllarda artarken, savaşlar, göç hareketleri ve otoriter yönetimlerin baskıları temel hakları tehdit etmeye devam ediyor.
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, İkinci Dünya Savaşı’nın ve insanlığa karşı işlenmiş ağır suçların ardından 10 Aralık 1948’de Paris’te kabul edildi. Belgede, herkesin yaşam hakkı, işkenceden uzak bir yaşam, din ve düşünce özgürlüğü, hukuk önünde eşitlik ve toplantı özgürlüğü gibi temel haklara sahip olduğu vurgulanıyor. Bildirge bağlayıcı bir uluslararası hukuk metni olmasa da günümüz insan hakları hukukunun temel dayanaklarından biri olarak kabul ediliyor.
Uluslararası sözleşmeler insan haklarını güvence altına alıyor
1966’da imzalanan Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi ile Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi, bildirgede yer alan pek çok hakkı uluslararası düzeyde bağlayıcı hale getirdi. Bu metinler, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa Sosyal Şartı gibi bölgesel düzenlemelere de temel oluşturdu. Birçok ülkenin anayasası, özellikle de Federal Almanya Cumhuriyeti’nin temel haklar bölümü, bu değerlerden etkilendi.
Küresel tablo: Savaşlar, göç ve baskı politikaları hak ihlallerini artırıyor
Uluslararası insan hakları örgütleri, son yıllarda düşünce, toplanma ve örgütlenme özgürlüğünün birçok ülkede kısıtlandığını bildiriyor. Savaşlar, kitlesel göç hareketleri ve iklim krizinin sonuçları da hak ihlallerini derinleştiriyor. Birleşmiş Milletler’e göre dünya genelinde 70 milyondan fazla insan zorla yerinden edilmiş durumda; pek çoğu eğitim, sağlık ve güvenlik gibi temel haklara erişimde ciddi engellerle karşılaşıyor.
Almanya’da durum iyi ama eleştiriler sürüyor
Almanya’da temel haklar anayasal güvence altında olsa da uluslararası raporlarda yaşlı bakım koşulları, çocuk yoksulluğu ve bazı geri gönderme uygulamaları eleştiriliyor. Basın özgürlüğünün genelde iyi seviyede olduğu belirtilirken, gazetecilere yönelik fiziksel saldırıların artması endişe yaratıyor.
Evrensellik tartışmaları devam ediyor
Bildirgenin “evrensel” niteliği bazı ülkelerde sorgulansa da uzmanlar, bu tartışmaların çoğunlukla ifade özgürlüğünün sınırlı olduğu ortamlarda yapıldığına dikkat çekiyor. Buna rağmen İnsan Hakları Günü, tüm insanların onur, özgürlük ve eşitlik temelinde yaşama hakkını hatırlatmayı sürdürüyor.
Kaynak:Bundeszentrale für politische Bildung / Derleyen: MFM-Redaksiyon: M. Hastürk
30 Madde: Almanca – Türkçe
1.
DE: Alle Menschen sind frei und gleich an Würde und Rechten.
TR: Bütün insanlar haysiyet ve haklar bakımından özgür ve eşittir.
2.
DE: Verbot von Diskriminierung.
TR: Ayrımcılık yasağı.
3.
DE: Recht auf Leben, Freiheit und Sicherheit der Person.
TR: Yaşam, özgürlük ve kişi güvenliği hakkı.
4.
DE: Verbot der Sklaverei.
TR: Kölelik yasağı.
5.
DE: Verbot der Folter.
TR: İşkence yasağı.
6.
DE: Jeder Mensch hat das Recht, überall als rechtsfähig anerkannt zu werden.
TR: Herkes, her yerde hukuk önünde kişi olarak tanınma hakkına sahiptir.
7.
DE: Gleichheit vor dem Gesetz.
TR: Hukuk önünde eşitlik.
8.
DE: Anspruch auf wirksamen Rechtsschutz.
TR: Etkili hukuksal korunma hakkı.
9.
DE: Schutz vor willkürlicher Verhaftung, Festhaltung oder Ausweisung.
TR: Keyfi tutuklama, alıkoyma ve sürgün yasağı.
10.
DE: Anspruch auf ein gerechtes und öffentliches Verfahren.
TR: Adil ve aleni yargılanma hakkı.
11.
DE: Unschuldsvermutung.
TR: Masumiyet karinesi.
12.
DE: Schutz der Privatsphäre.
TR: Özel hayatın korunması.
13.
DE: Recht auf Bewegungsfreiheit und freie Wahl des Wohnorts.
TR: Dolaşım özgürlüğü ve ikamet seçme hakkı.
14.
DE: Recht auf Asyl in anderen Ländern.
TR: Diğer ülkelerden sığınma talep etme hakkı.
15.
DE: Recht auf Staatsangehörigkeit.
TR: Vatandaşlık hakkı.
16.
DE: Recht auf Eheschließung und Familiengründung.
TR: Evlenme ve aile kurma hakkı.
17.
DE: Recht auf Eigentum.
TR: Mülkiyet hakkı.
18.
DE: Gedanken-, Gewissens- und Religionsfreiheit.
TR: Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü.
19.
DE: Meinungs- und Informationsfreiheit.
TR: Görüş ve ifade özgürlüğü ile bilgi edinme hakkı.
20.
DE: Versammlungs- und Vereinigungsfreiheit.
TR: Toplantı ve dernek kurma özgürlüğü.
21.
DE: Allgemeines und gleiches Wahlrecht sowie Teilnahme am öffentlichen Leben.
TR: Genel ve eşit oy hakkı; kamu yönetimine katılma hakkı.
22.
DE: Recht auf soziale Sicherheit.
TR: Sosyal güvenlik hakkı.
23.
DE: Recht auf Arbeit, gleichen Lohn und gerechte Arbeitsbedingungen.
TR: Çalışma, eşit ücret ve adil çalışma koşulları hakkı.
24.
DE: Recht auf Erholung und Freizeit.
TR: Dinlenme ve boş zaman hakkı.
25.
DE: Recht auf einen angemessenen Lebensstandard.
TR: Yeterli yaşam standardı hakkı.
26.
DE: Recht auf Bildung.
TR: Eğitim hakkı.
27.
DE: Recht auf Teilnahme am kulturellen Leben und Schutz des geistigen Eigentums.
TR: Kültürel yaşama katılma ve fikri mülkiyetin korunması hakkı.
28.
DE: Anspruch auf eine soziale und internationale Ordnung, in der diese Rechte verwirklicht werden können.
TR: Bu hakların gerçekleşebileceği bir sosyal ve uluslararası düzen hakkı.
29.
DE: Pflichten gegenüber der Gemeinschaft.
TR: Topluma karşı sorumluluklar.
30.
DE: Verbot der Missachtung oder Abschaffung der hier aufgeführten Rechte.
TR: Bu bildirgede yer alan hakların yok edilmesine veya engellenmesine yönelik eylem yasağı.